Κυριακή 19.05.2024 ΚΕΡΚΥΡΑ

Η όραση και η ενόραση ως μορφές της γνώσης

TI EINAI TO TI EINAI
20 Ιανουαρίου 2024 / 18:39
ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Η Ιστορία αποκτά χρηστική αξία όταν αντιμετωπιστεί ως κανονικότητα και προοπτική. Απαραίτητα νευροβιολογικά εφόδια προς τα παραπάνω είναι η μνήμη και η φαντασία, που άλλωστε καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο και καταναλώνουν σημαντική ποσότητα ενέργειας στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Το πώς ένα ον που βλέπει –γενικότερα: που αισθάνεται– οδηγείται να πιστέψει ότι υπάρχουν και πράγματα που δεν μπορεί να δει (ή ακόμη και που δεν θα μπορέσει να δει ποτέ), είναι μια επαναστατική στιγμή στην ιστορία των νευρικών συστημάτων, αλλά και στην ωρίμανση των ατόμων.

Αντιμέτωποι με όσες πραγματικές ανάγκες μας δεν επιλύονται από την αντανακλαστική δράση μας “εδώ και τώρα”, αρχίζουμε να σχεδιάζουμε, δηλαδή να “βλέπουμε στο μέλλον” πράγματα που κανονικά δεν βλέπουμε στο παρόν. Τότε, ανακαλύπτουμε πως ο καλύτερος αλλά και πιο διαθέσιμος σύμβουλος για το τι να περιμένουμε στο μέλλον, είναι το παρελθόν, με τη μορφή της συμβολικής γνώσης, των λέξεων και των συναισθημάτων. Η Ιστορία αποκτά χρηστική αξία όταν αντιμετωπιστεί ως κανονικότητα και προοπτική. Απαραίτητα νευροβιολογικά εφόδια προς τα παραπάνω είναι η μνήμη και η φαντασία, που άλλωστε καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο και καταναλώνουν σημαντική ποσότητα ενέργειας στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Στη βάση της υποσυνείδητης προσδοκίας μας, να περιμένουμε πως κάτι μπορεί να υπάρχει ενώ δεν το βλέπουμε, θα μπορούσε να βρίσκεται κατά τόσο απλό, όσο η εναλλαγή μεταξύ μέρας και νύχτας. Τη στιγμή που θα πρωτοαντικρύσουμε, στο φως του ήλιου, κάτι που ήταν δίπλα μας για ολόκληρη τη νύχτα χωρίς να το ξέρουμε, ίσως γεννιέται μέσα μας αυτή η ιδρυτική για την ανθρώπινη σκέψη συνθήκη. Την επόμενη νύχτα ίσως εμπιστευτούμε αυτή την ανάμνηση, ώστε να αναβάλλουμε μια απόφασή μας μέχρι την πρωινή μας όραση.

Κάπως έτσι, καταλήγουμε να πιστεύουμε, εκτός από τα μάτια μας, εξίσου και το μυαλό μας. Το παρόν συμβαίνει ταυτόχρονα μέσα και έξω από εμάς, αλλά το παρελθόν και το μέλλον “συμβαίνουν”  αποκλειστικά μέσα μας, ως ένα εναλλακτικό παρόν, οπότε η θέασή τους είναι μια μορφή όρασης που στρέφεται προς τα μέσα, την οποία μπορούμε να την ονομάσουμε και ενόραση, η οποία προστίθεται στην κυριολεκτική όρασή μας. Η όραση παρέχει εμπειρική και οργανικά βασισμένη γνώση, ενώ η ενόραση παράγει γνώση από τη γνώση, δηλαδή γνώση θεωρητική, βασισμένη σε σύμβολα.

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Ο Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος γεννήθηκε το 1971 στον Πειραιά και αποφοίτησε από το 3ο Λύκειο Χαϊδαρίου. Είναι νευρολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και ειδικευθείς στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας του Λονδίνου το 1999, όπου του απονεμήθηκε το Δίπλωμα Κλινικής Νευρολογίας από το πανεπιστήμιο UCL. Είναι μέλος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας από το 2004. Στα πλαίσια της κλινικής του δραστηριότητας, ως ειδικός νευρολόγος, έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Γ. Ν. Α. «Γ. Γεννηματάς», του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «Υγεία», καθώς και επιμελητής του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Έχει δεκάδες διεθνείς και ελληνικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια. Από το 2003 ζει και εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός στην Κέρκυρα. Εκ παραλλήλου, ασκεί δραστηριότητες επιστημονικού συγγραφέα με εξειδίκευση στη Νευρολογία και στην Ψυχιατρική, δραστηριότητες ενημέρωσης και επιμόρφωσης στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής και στον ευρύτερο τομέα των σχέσεων ιατρού - ασθενούς, δραστηριότητες επιστημονικού συμβούλου και εκπαιδευτή για λογαριασμό εταιριών του φαρμακευτικού τομέα, καθώς και πολυετή δραστηριότητα στον τομέα της μετάφρασης και επιμέλειας κειμένων και βιβλίων ιατρικού και ευρύτερου ιατρο-κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας. Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε επιστημονικός διευθυντής και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού εκλαϊκευμένης ιατρικής «Popular Medicine», μηνιαίου ένθετου της εφημερίδας «Καθημερινή». Σήμερα αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία στήλη «Με κρότους και ψίθυρους» της κερκυραϊκής εφημερίδας «Καθημερινή Ενημέρωση» και είναι παραγωγός του ραδιοφωνικού ενθέτου «Επισυνάψεις» στον Κύμα FM 90,3. Έχει συγγράψει το βιβλίο εκλαϊκευμένης νευροεπιστήμης «Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος» (2014), τη συλλογή έμμετρου και πεζού λόγου «Χρήζεις προστασίας» (2018), τη συλλογή φιλοσοφικού χαρακτήρα δοκιμίων «Επισυνάψεις» (2019) και την ποιητική συλλογή «Καλούπια αναπνοών» το 2021. Συμμετέχει στο καθημερινό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με συχνές διαλέξεις, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, άρθρα γνώμης, δημόσιες παρεμβάσεις και πολιτική δράση.